Atrofik endometrium, rahim iç duvarını kaplayan endometrium tabakasının incelip küçülmesi durumudur. Endometrium, her ay kadınların âdet döngüsüne hazırlanarak kalınlaşır ve yumurtlama gerçekleşmezse dökülür. Ancak bazı durumlarda, östrojen hormonu seviyelerinin düşük olması nedeniyle endometrium tabakası incelerek atrofiye uğrar.
Atrofik endometriumun en yaygın nedeni, menopoz sonrası dönemde östrojen seviyelerinin düşmesidir. Ancak aşağıdaki durumlar da atrofik endometriumun diğer nedenlerini oluşturur:
- Radyoterapi veya kemoterapi gibi kanser tedavileri
- Rahim alınması (histerektomi) ameliyatı
- Uzun süreli emzirme dönemi
- Ağır egzersiz veya aşırı kilo kaybı
- Hipotalamus bezi rahatsızlıkları
- Yumurtalık yetmezliği
Atrofik endometrium belirtileri genellikle hafif olmakla birlikte, bazı kadınlarda şiddetli olabilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Âdet düzensizlikleri veya tamamen durması
- Vajinal kuruluk, kaşıntı veya yanma hissi
- Cinsel ilişki sırasında ağrı veya kanama
- İdrar yolu enfeksiyonları
- Sık idrara çıkma ihtiyacı
Atrofik Endometriumün Nedenleri
Atrofik endometriumun başlıca nedeni, östrojen hormonu seviyelerinin düşmesidir. Östrojen, endometrium tabakasının sağlıklı kalmasını ve yenilenmesini sağlar. Ancak aşağıdaki durumlar, östrojen seviyelerinin azalmasına yol açabilir:
- Menopoz: Menopoz sırasında, yumurtalıklar östrojen üretimini durdurur ve bu da endometriumun incelip atrofiye uğramasına neden olur.
- Radyoterapi veya Kemoterapi: Kanser tedavileri, östrojen seviyelerini düşürebilir ve endometriumun atrofiye uğramasına yol açabilir.
- Rahim Alınması (Histerektomi): Rahim alındığında, endometriumun bulunduğu yer ortadan kalkar ve atrofik endometrium görülmez.
- Uzun Süreli Emzirme: Emzirme sırasında, östrojen seviyeleri düşük tutulur ve bu da endometriumun incelip atrofiye uğramasına neden olabilir.
- Aşırı Egzersiz veya Kilo Kaybı: Aşırı egzersiz veya ani kilo kaybı, östrojen seviyelerini düşürerek atrofik endometriumun ortaya çıkmasına yol açabilir.
- Hipotalamus Bezi Rahatsızlıkları: Hipotalamus bezi, östrojen üretimini kontrol eder. Bu bezin rahatsızlıkları, östrojen seviyelerinin düşmesine ve atrofik endometriumun gelişmesine neden olabilir.
- Yumurtalık Yetmezliği: Yumurtalıkların yetersiz çalışması veya erken menopoz durumunda, östrojen seviyeleri düşer ve endometrium atrofiye uğrar.
Atrofik Endometrium Belirtileri
Atrofik endometriumun belirtileri, östrojen seviyelerinin ne kadar düşük olduğuna ve endometriumun ne kadar inceldiğine bağlı olarak değişiklik gösterir. Bazı kadınlarda hiçbir belirti görülmezken, bazılarında aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Âdet Düzensizlikleri veya Durması: Östrojen seviyelerinin düşmesi, âdet düzensizliklerine veya tamamen durmasına neden olabilir.
- Vajinal Kuruluk, Kaşıntı veya Yanma Hissi: Endometriumun incelip kuruması, vajinal bölgede kuruluk, kaşıntı veya yanma hissine yol açabilir.
- Cinsel İlişki Sırasında Ağrı veya Kanama: Vajinal kuruluk ve endometrium inceliği, cinsel ilişki sırasında ağrı veya kanama yaşanmasına neden olabilir.
- İdrar Yolu Enfeksiyonları: Atrofik endometrium, idrar yolu enfeksiyonlarına yatkınlığı artırabilir.
- Sık İdrara Çıkma İhtiyacı: Endometriumun incelip mesaneye baskı yapması, sık idrara çıkma ihtiyacına yol açabilir.
Bu belirtiler, atrofik endometriumun yanı sıra diğer sağlık sorunlarının da işareti olabilir. Bu nedenle, herhangi bir belirti yaşandığında doktora başvurmak önemlidir.
Atrofik Endometrium Tanısı
Atrofik endometriumun tanısı, aşağıdaki yöntemlerle konulabilir:
- Jinekolojik Muayene: Doktor, vajinal muayene sırasında endometriumun durumunu değerlendirir.
- Ultrason: Transvajinal ultrason, endometriumun kalınlığını ve yapısını gösterir.
- Endometrium Biyopsisi: Doktor, endometriumdan bir örnek alarak incelemeye gönderir.
- Kan Testleri: Östrojen, FSH (Folikül Uyarıcı Hormon) ve LH (Luteinizan Hormon) seviyeleri ölçülür.
Tanı süreci, semptomların şiddetine ve diğer olası nedenlerin dışlanmasına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Atrofik Endometriumun Tedavisi
Atrofik endometriumun tedavisi, altta yatan nedene ve semptomların şiddetine bağlıdır. Tedavi seçenekleri şunlardır:
- Hormon Replasman Tedavisi (HRT): Östrojen ve progesteron hormonlarının takviyesi, endometriumun kalınlaşmasını ve semptomların hafiflemesini sağlar.
- Vajinal Östrojen Tedavisi: Doğrudan vajinal bölgeye uygulanan östrojen kremleri veya tabletleri, vajinal kuruluk ve enfeksiyon riskini azaltır.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve kilo kontrolü, östrojen seviyelerini dengelemeye yardımcı olabilir.
- Bitkisel Takviyeler: Soya ürünleri, kırmızı yonca ve kara kökün içerdiği fitoöstrojenler, östrojen benzeri etkileriyle semptomları hafifletebilir.
- Cerrahi Tedavi: Nadir durumlarda, endometriumun tamamen alınması (histerektomi) gerekebilir.
Tedavi seçenekleri, her kadının yaşı, sağlık durumu ve tercihleri göz önünde bulundurularak belirlenir.
